Hoe zit het met de liefde in deze corona-tijd?
Op zoek naar iets anders viel mijn oog onverhoeds op een vergeten pareltje in mijn boekenkast: “Liefde in tijden van cholera” van Gabriel García Márquez. Een prachtig boek om mee op de bank te kruipen in de verloren thuisblijf-uurtjes.
Mijn brein zoemde in op die titel en associeerde moeiteloos van cholera naar corona. “Liefde in tijden van corona”. Hoe zit het daar eigenlijk mee, vroeg ik me af. Een vraag die niet moeilijk te beantwoorden is. Het stikt van de liefde in deze crisistijd. Je ziet het werkelijk overal om je heen. In de zwoegende IC-artsen en verplegers, waarvan er enkelen zelfs hun leven hebben gegeven bij het helpen van hun patiënten. In de mensen die thuis blijven, omdat ze zich willen houden aan regels die de kwetsbaren onder ons beschermen tegen besmetting. In de vele mensen die zich om hun (bejaarde) buren bekommeren en boodschappen voor ze doen die ze netjes in de deuropening afleveren. In de dame die een eenzame, koude sit-down staking hield voor het verzorgingstehuis waar ze haar demente man niet mocht bezoeken. In de medewerkster van dat tehuis die een warm kopje thee bij haar stoel zette. In de rondjes die de nu honderdjarige Captain Tom achter zijn rollator liep, waarmee hij een fortuin binnenhaalde, gedoneerd door lieve gulle gevers, voor de Britse gezondheidszorg. Captain Tom is inmiddels gepromoveerd naar Colonel Tom. Ten eerste omdat hij dat dubbel en dwars verdient en wellicht ook, omdat iemand het hem liefdevol heeft willen besparen om als (“Ground control to”) Major Tom door het leven te moeten.
Ik zou pagina’s vol kunnen schrijven over alles waar nu liefde in te vinden is; het is een positieve bijwerking van deze crisis dat de liefde overal zo zichtbaar opbloeit. Dat is heel fijn, en tegelijk stemt het tot nadenken. Wat maakt dat mensen zich in juist dit soort tijden geroepen voelen tot daden van liefde en zelfs zelfopoffering?
Liefde versus angst: entropie
Van een van mijn favoriete Grote Denkers, Tom Campbell, heb ik een begrip geleerd dat mij helpt dat te begrijpen: entropie. Voor de bèta’s onder ons waarschijnlijk een appeltje-eitje, maar ik had er nog nooit van gehoord en heb er wel even over gedaan eer ik het snapte. Kort samengevat staat entropie voor de mate van wanorde van de elementen in een verzameling. Hoge entropie: veel wanorde. Lage entropie: weinig wanorde.
Ik onthoud altijd hoe het ook alweer zit door te denken aan een stevige houten plank. Als je een keurig gezaagde plank voor je ziet, dan zijn de atomen en moleculen die die plank vormen netjes geordend tot het rechthoekige platte ding dat plank heet. De mate van wanorde, en daarmee dus de entropie, in die plank is laag. Leg je de plank nu in je tuin, dan zal hij onder invloed van weer, wind en hout etende beestjes langzaam vermolmen en vergaan. Als je lang genoeg wacht, is er van de hele plank niets meer terug te vinden. De atomen die eerst zo netjes naast elkaar “plank” zaten te zijn, zijn dan overal in de omgeving verstrooid geraakt. Ze zijn hun ordening kwijt, ze dwarrelen chaotisch door je tuin en zullen nooit meer kunnen terugkeren tot de strakke plank die ze ooit waren. De mate van wanorde, of entropie in de plank is, naarmate hij verging, dus steeds hoger geworden, tot hij zelfs zo hoog werd dat de hele plank vergaan en verdwenen is.
Ok, en wat heeft dat nu met liefde te maken? Campbell gebruikt het begrip entropie om het verschil tussen angst en liefde uit te leggen. Angst gaat samen met wanorde en chaos, hoge entropie dus. Liefde brengt harmonie en rust, ofwel lage entropie. In de angstige tijd waarin we nu leven is liefde een probaat middel om de hoge crisis-entropie bij de kop te pakken en te verlagen tot een meer harmonieuze, geordende, leefbare situatie. Door elkaar met liefde te helpen, verlagen we onze collectieve entropie. Daar hebben we allemaal baat bij. Zowel degenen die liefde geven en ontvangen, als degenen die daar getuige van zijn. We zullen eerder en beter uit deze crisis komen als we onze entropie – liefst wereldwijd – omlaag weten te brengen en te houden.
Liefde als bondgenoot
Liefde is dus meer dan alleen fijn, het is een serieuze bondgenoot in de bestrijding van deze corona-crisis. Ik vermoed dat die wijsheid in ons collectieve bewustzijn aanwezig is en een stille drijfveer is achter onze liefdevolle hulp voor elkaar. Het mooie van deze bondgenoot is dat hij nooit uitgeput raakt en altijd tot je beschikking staat. Je kunt hem inzetten door je persoonlijke entropie in de gaten te houden en maatregelen te nemen als je merkt dat die stijgt. En door je te blijven bekommeren om anderen, ook al moet je daarvoor soms uit je comfortzone stappen. Liefde in tijden van corona… wat had Márquez daar een mooi boek over kunnen schrijven!